Baza wiedzy

Kwas glikolowy dla regeneracji skóry

Kwas glikolowy to jeden z naturalnych alfa-hydroksykwasów. Jest on bardzo często stosowanym składnikiem w kosmetykach. Jego działanie przyczynia się do utrzymania piękna skóry zdrowej oraz regeneracji skóry chorej. Efekty te zależą od stosowanego w preparacie stężenia, co wyjaśniam w poniższym artykule.

Alfa - hydroksykwasy a kwas glikolowy

Alfa-hydroksykwasy (AHA) to naturalne kwasy organiczne szeroko rozpowszechnione w przyrodzie. Znajdujemy je w roślinach i ich owocach oraz produktach mlecznych. Należy do nich np. kwas glikolowy, kwas mlekowy, kwas jabłkowy, kwas winowy i kwas cytrynowy.

Kwas glikolowy otrzymywany z trzciny cukrowej ma najmniejszą masę cząsteczkową spośród wszystkich alfa-hydroksykwasów i dzięki temu łatwo wnika w skórę. Dlatego też jest najczęściej stosowany w preparatach kosmetycznych i dermatologicznych jako środek poprawiający złuszczanie naskórka lub wręcz peeling – w zależności od stężenia.

Działanie kwasu glikolowego na skórę

Niskie stężenia kwasu glikolowego

Działanie złuszczające

Kwas glikolowy już w niskim stężeniu (2-5%) sprzyja osłabieniu spójności lipidowej części międzykomórkowej warstwy rogowej naskórka, co przyspiesza równomierne złuszczanie jej najbardziej zewnętrznych warstw. Badania wykazały, że mimo to nie zostaje naruszona bariera hydrolipidowa skóry i nie zwiększa się przeznaskórkowa utrata wody. Okazuje się, że to działanie złuszczające ogranicza się do najbardziej zewnętrznej części naskórka nie powodując głębszych uszkodzeń.

Działanie regenerujące skórę

Przyspieszenie złuszczania się martwego naskórka to jedno z kilku zbadanych działań aktywnych kwasu glikolowego. Poza tym zauważono, że wykazuje on także działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne.

Dodatkowo:

zwiększa poziom kwasu hialuronowego w naskórku i skórze właściwej;
zwiększa szybkość proliferacji keratynocytów i fibroblastów;
stymuluje produkcję kolagenu;
poprawia jakość włókien elastycznych;
prawdopodobnie hamuje także syntezę melaniny (mniej potwierdzona obserwacja).

Działanie przeciwbakteryjne

Kwas glikolowy wykazuje także działanie przeciwbakteryjne, co wykorzystuje się w terapii trądziku. Bakterią, z którą zmagają się chorzy jest Cutibacterium acnes. Badania wykazały, że niekoniecznie potrzebne jest do tego wyższe stężenie kwasu. Większe znaczenie ma pH preparatu – największą siłę działania kwasu glikolowego na niszczenie bakterii zaobserwowano przy pH3 – nawet w tak niskich stężeniach kwasu jak 0,2% [4].

Wysokie stężenia kwasu glikolowego

Kwas glikolowy w wysokich stężeniach stosowany jest także w postaci peelingów na skórę. Stężenia kwasu w preparatach tego typu wahają się od 20% do 70%. Im wyższe stężenie i niższe pH stosowanego kosmetyku, tym intensywniejszy będzie peeling.

Terapie tak wysokimi dawkami kwasu glikolowego mają działanie przeciwzapalne, keratolityczne i przeciwutleniające.

Wiele badań wykazało, że przy odpowiednim doborze peelingu do schorzenia danego pacjenta oraz zastosowaniu odpowiedniej techniki są to terapie bezpieczne i nietoksyczne ogólnoustrojowo.

Zastosowania kwasu glikolowego w kosmetologii i dermatologii

Kwas glikolowy jako ratunek dla skóry chorej

Kwas glikolowy w różnych stężeniach jest stosowany w leczeniu niektórych schorzeń skóry. Są to choroby przebiegające z nadmierną suchością i rogowaceniem, nieprawidłowym zabarwieniem skóry bądź osłabieniem bariery skórnej, w tym:

fotouszkodzenia,
trądzik pospolity,
rybia łuska,
łuszczyca,
rogowacenie słoneczne,
rogowacenie łojotokowe,
plamy soczewicowate,
przebarwienia,
melasma (ostuda),
rozstępy białe,
zapalenie mieszków włosowych.

Kwas glikolowy w codziennej pielęgnacji skóry zdrowej

Okazuje się także, że stosowanie kwasu glikolowego opóźnia starzenie się normalnej zdrowej skóry. Przede wszystkim minimalizuje on efekty niszczenia skóry przez codzienny wpływ promieniowania UV. W badaniach zauważono, że pielęgnacja tak uszkodzonej skóry preparatami z tym właśnie kwasem skutkowała:

znaczną redukcją drobnych linii i zmarszczek,
wygładzeniem szorstkiej i nierównej tekstury skóry,
normalizacją kolorytu skóry,
zmniejszeniem przebarwień.

Badania histologiczne wykazały, że kwas glikolowy powoduje złuszczenie zewnętrznej warstwy naskórka, ale jednocześnie wzmacnia i pogrubia skórę właściwą i naskórek. Powoduje to poprawę właściwości barierowych skóry i hamowanie parowania z niej wody. Badani pacjenci oceniali, że ich skóra jest bardziej napięta, jędrniejsza, gładsza i wygląda młodziej [5].

Działania uboczne związane z obecnością kwasu glikolowego w kosmetyku

Kwas glikolowy może czasem powodować podrażnienie skóry i wywołać rumień. Ten efekt jest tym mocniejszy im wyższe jest stężenie kwasu i niższe pH kosmetyku. Jednocześnie buforowanie produktów, tak, żeby dla złagodzenia podrażnień podnieść pH, może sprawić że kosmetyk będzie mniej skuteczny, jeśli chodzi o działanie złuszczające.

Preparaty o stężeniu kwasu glikolowego do 20% nadają się do codziennego samodzielnego stosowania. Jednak stężenia wyższe, a w szczególności o niższym pH (poniżej 2) powinny być przeznaczone tylko do kuracji pod okiem doświadczonego dermatologa. Przy stosowaniu ich zgodnie z zaleceniami są produktami bezpiecznymi. Mimo to mogą po nich czasem wystąpić powikłania, takie jak zaostrzenie trądziku, bliznowacenie, hiperpigmentacja, nadwrażliwość na temperaturę i promieniowanie UV oraz kontaktowe zapalenie skóry.

Kosmetyki z kwasem glikolowym o wyższym pH będą miały działanie nawilżające.

Przeciwwskazania do stosowania wysokich stężeń kwasu glikolowego

Mocznik naturalnie powstaje w organizmie w przemianach związków azotowych i białek. Okazuje się, że jego działanie jest głębsze niż zwykłe wiązanie wody w naskórku.

Kosmetyki z niskimi stężeniami kwasu są bezpieczne i mogą być stosowane przez wszystkich. Za to peelingi wykonywane produktami z kwasem glikolowym w wysokich stężeniach są przeciwwskazane:

przy świeżych ranach i bliznach;
w aktywnych chorobach zapalnych skóry;
w infekcjach bakteryjnych i wirusowych;
w kontaktowym zapaleniu skóry;
w ciąży;
u osób z nadwrażliwością na glikolany;
przy fototerapiach, gdyż kwas glikolowy może zwiększać wrażliwość skóry na światło ultrafioletowe.

Do przeciwwskazań względnych należy ciąża – należy skonsultować się lekarzem.

Mocznik jest substancją dobrze rozpuszczalną w wodzie, dzięki czemu można łatwo włączyć go do preparatów dermatologicznych. Preparaty przygotowane do stosowania miejscowego mogą zawierać różne stężenia tej substancji. Od tego zależy ich działanie na skórę.

Podsumowanie

Kwas glikolowy jest bardzo cennym składnikiem zarówno w kosmetykach jak i w preparatach leczniczych. Jego stosowanie nadaje skórze gładkość, jędrność i sprężystość oraz wzmacnia barierę hydrolipidową.

Opracowanie artykułu: mgr farmacji Marta Koziarska – szkoleniowiec z ponad 20-letnim doświadczeniem, autorka licznych publikacji w tematach zdrowotnych.

Bibliografia

Sharad J „Glycolic acid peel therapy – a current review" Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology, 2013.
Fartasch M, Teal J, Menon GK „Mode of action of glycolic acid on human stratum corneum: ultrastructural and functional evaluation of the epidermal barrier”, Archives of dermatological research, 1997.
Kapuścińska A, Nowak I „Zastosowanie kwasów organicznych w terapii trądziku i przebarwień skóry”, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2015.
Valle-Gonzalez ER, Jackman JA, Yoon BK, Mokrzecka N, Cho NJ “pH-Dependent Antibacterial Activity of Glycolic Acid: Implications for Anti-Acne Formulations” Scientific Reports 2020
Ditre CM, Griffin TD, Murphy GF, Sueki H, Telegan B, Johnson WC, Yu RJ, Van Scott EJ “Effects of alpha-hydroxy acids on photoaged skin: a pilot clinical, histologic, and ultrastructural study” Clinical Trial 1996

Powrót

Alantandermoline: doceniany i nagradzany

Najlepszy Produkt, 2011

Dziecko, I miejsce, Nagroda Czytelników

Najlepszy Produkt, 2012

Dziecko, II miejsce, Nagroda Czytelników

Najlepszy Produkt, 2013

Świat Farmacji

Najlepszy Produkt, 2014

Świat Farmacji