Mocznik i jego działanie na skórę

Utrzymanie właściwego nawilżenia naskórka dzięki obecności mocznika odbywa się przez:

• zmniejszenie przeznaskórkowej utraty wody,
• zwiększenie retencji wody,
• zwiększenie odporności warstwy rogowej naskórka na stres osmotyczny,
• działanie mocznika jako wewnątrzpochodnego środka utrzymującego wilgoć – mocznik jest cząsteczką higroskopijną, czyli zdolną do wchłaniania wody.

Okazuje się, że mocznik działa poprzez wpływ na zmniejszenie syntezy DNA w komórkach podstawnych skóry, wydłużając czas powstawania nowych komórek. Regulacja ta sprawia, że wolniej tworzą się nowe komórki, co powoduje ścieńczenie zgrubiałego naskórka.

Wzmocnienie bariery skórnej i ochrony przed bakteriami wiąże się z wpływem mocznika na ekspresję genów kodujących produkuję różnych ważnych białek komórkowych. Dzięki mocznikowi:

• zwiększa się ekspresja genów odpowiedzialnych za produkcję peptydów przeciwdrobnoustrojowych: katelicydyny i β-defensyny-2;
• zwiększa się produkcja białek takich jak: transglutaminaza-1 – białko to umożliwia budowę odpornej mechanicznie otoczki białkowej otaczającej korneocyty; inwolukryna i lokrynina –będące głównymi składnikami otoczki białkowej; filagryna – jest to kluczowe białko strukturalne warstwy rogowej naskórka, a mutacje genów produkcji filagryny są powiązane z chorobami charakteryzującymi się suchą i łuszczącą skórą, np. z atopowym zapaleniem skóry. Nie u wszystkich chorych na AZS ten problem występuje, ale nosiciele wadliwych genów mają gorszą jakość życia i częstsze hospitalizacje. Badania wykazały, że mocznik silnie wpływa na wzrost stężenia filagryny już w małych stężeniach;
• zwiększa się poziom mRNA genów ważnych dla procesu różnicowania keratynocytów i powstawania z nich korneocytów – czyli wpływa na prawidłową budowę naskórka;
• zwiększa się synteza lipidów naskórka, co wpływa na prawidłową ich ilość w warstwie zewnątrzkomórkowej naskórka;
• zwiększa się synteza białka połączeń ścisłych między komórkami naskórka LL-37.

Podany na skórę w większych stężeniach mocznik zaczyna mieć działanie keratolityczne. Denaturuje keratynę obecną w korneocytach, rozrywając jej wiązania wodorowe lub wywołując zmiany konformacyjne w strukturze tego białka. Dzięki temu działaniu przyspiesza złuszczanie naskórka.

Ponadto odkryte działanie mocznika polega na ułatwieniu transportu leków w głąb skóry, co wzmacnia ich działanie. Stosuje się ten efekt, dodając mocznik do miejscowych leków przeciwgrzybiczych, kortykosteroidów i hormonów stosowanych na skórę i paznokcie.